عفونت پروستات (پروستاتیت) — شناخت، تشخیص و درمان
وقتی صحبت از سلامت مردان به میان می‌آید، بسیاری از افراد تنها به بیماری‌های شایعی مانند بزرگی خوش‌خیم پروستات یا سرطان پروستات فکر می‌کنند. اما عفونت پروستات یا پروستاتیت یکی از مشکلات مهم و کمتر شناخته‌شده‌ای است که می‌تواند زندگی روزمره را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائمی مثل درد لگنی، سوزش ادرار یا تب ناگهانی روبه‌رو شده‌اید، احتمال دارد این عارضه در میان باشد.
هدف این مقاله آن است که با زبانی علمی اما قابل‌فهم، شما را با علل، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و درمان عفونت پروستات آشنا کند. چه پزشک باشید و چه بیماری که به دنبال اطلاعات معتبر است، این متن به شما کمک می‌کند تا تصویر روشنی از این بیماری داشته باشید و بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
تعریف و انواع عفونت پروستات
عفونت پروستات یا پروستاتیت به التهاب یا عفونت غده پروستات گفته می‌شود. این حالت به چهار فرم اصلی تقسیم می‌شود: پروستاتیت باکتریال حاد، پروستاتیت باکتریال مزمن، سندرم درد لگنی مزمن و پروستاتیت التهابی بدون علامت. تفاوت انواع در شدت علائم، وجود یا عدم وجود میکروب قابل کشت و طول دوره بیماری است.
برای دریافت وقت مشاوره از دکتر علیرضا رضایی کلیک کنید.
چه چیزی باعث این بیماری می‌شود و چه کسانی در خطرند
- عوامل میکروبی شایع شامل باکتری‌های گرم-منفی دستگاه ادراری مانند Escherichia coli و گونه‌های کلبسیلا و سویه‌های پروتئوس و سودوموناس هستند.
- راه‌های ورود میکروب شامل ورود از مجاری ادراری، مداخلات پزشکی مرتبط با مجاری ادراری و گاهی انتشار هماتوژنیک است.
- عوامل زمینه‌ای افزایش‌دهنده خطر: سابقه عفونت ادراری، وسایل داخل مجاری ادراری مانند سوند، اختلالات آناتومیک یا انسداد مجاری و سیستم ایمنی ضعیف.
علائم قابل‌توجه برای بیمار
- درد یا ناراحتی در ناحیه پرینه، لگن، کشاله ران یا پایین شکم.
- تکرر و فوریت ادرار، سوزش ادرار یا اختلال در جریان ادرار.
- درد یا ناراحتی هنگام انزال و کاهش میل جنسی.
- تب و لرز و حالت عمومی بد در فرم حاد که نیازمند مراجعه اورژانسی است.
دقت کنید که شدت درد و وجود تب شاخص‌هایی هستند که تفاوت بین فرم حاد و مزمن را تعیین می‌کنند.
تشخیص ساده و عملی
- شرح حال دقیق و معاینه پروستات برای ارزیابی اندازه، حساسیت و دانه‌دانه بودن آن.
- آزمایش‌های پایه شامل: شمارش سلول‌های کامل خون، CRP، و کشت ادرار استاندارد.
- در موارد مشکوک به پروستاتیت باکتریال، نمونه‌های اختصاصی مانند ادرار قبل و بعد از ماساژ پروستات یا مایعات پروستات (در مراکز تخصصی) می‌تواند حساسیت تشخیصی را بالا ببرد.
- در صورت شک به آبسه یا انسداد ادراری از تصویربرداری ترانس‌رکتال یا CT استفاده کنید.
اصول درمانی و مسیر تصمیم‌گیری بالینی
- درمان اولیه در فرم حاد: شروع آنتی‌بیوتیک‌های با نفوذ مناسب به بافت پروستات، نمونه‌گیری کشت پیش از درمان در صورت امکان و پیگیری پاسخ درمانی ظرف 48–72 ساعت.
- مدت درمان: برای پروستاتیت حاد معمولاً حداقل 2 تا 4 هفته؛ برای پروستاتیت مزمن 6 تا 12 هفته یا بیشتر بر اساس پاسخ و نتایج کشت.
- گزینه‌های دارویی: فلوروکینولون‌ها و ترکیباتی که به بستر پروستات نفوذ می‌کنند اغلب انتخاب می‌شوند؛ درمان باید بر اساس نتایج کشت و الگوی مقاومتی تعدیل شود.
- درمان حمایتی: مسکن‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی، آلفا-بلوکرها برای بهبود تخلیه ادراری و در برخی بیماران فیزیوتراپی کف لگن یا داروهای ضد درد عصبی-محرکی.
- در صورت آبسه پروستات یا انسداد مقاوم به درمان طبی، تخلیه جراحی یا اورولوژیک لازم است.
مدیریت بیماران مزمن و پیشگیری از عود
- برای بیمارانی با عود مکرر، ارزیابی آناتومی ادراری و بررسی وجود بیوفیلم میکروبی ضروری است.
- اصلاح عوامل رفتاری: هیدراتاسیون مناسب، مدیریت یبوست، اجتناب از توالت نشستن طولانی و کاهش رفتارهای جنسی پرخطر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- در بعضی موارد دوره‌های کم‌دوز طولانی مدت یا درمان‌های هدفمند پس از کشت مکرر مطرح می‌شود؛ تصمیم‌گیری باید بر پایه منافع و عوارض احتمالی باشد.
زمان مراجعه اورژانسی و هشدارها
- هرگاه تب بالا، تهوع و استفراغ، اختلال در دفع ادرار یا درد شدید لگن مشاهده شد، بیمار باید فوراً به اورژانس یا اورولوژیست ارجاع داده شود.
- جلوگیری از نسخه‌پیچی آنتی‌بیوتیک بدون کشت یا راهنمایی تخصصی؛ مقاومت آنتی‌بیوتیکی مشکل مهمی در درمان پروستاتیت است.
عفونت پروستات اگرچه می‌تواند دردناک و نگران‌کننده باشد، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، اغلب به‌خوبی کنترل می‌شود. نکته کلیدی این است که علائم را جدی بگیرید و از خوددرمانی یا مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک پرهیز کنید. مراجعه به پزشک متخصص و پیگیری درمان کامل، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض و بازگشت سلامت است.
در نهایت، آگاهی و اقدام به‌موقع می‌تواند تفاوت بزرگی در کیفیت زندگی ایجاد کند. اگر امروز اطلاعات بیشتری درباره عفونت پروستات کسب کرده‌اید، یک گام مهم در مسیر مراقبت از سلامت خود یا عزیزانتان برداشته‌اید.
