سرطان حالب؛ نشانه‌ها، تشخیص و درمان یک بیماری نادر اما مهم
اگر اخیراً با درد پهلو، خون در ادرار یا اختلال در دفع مواجه شده‌اید، شاید لازم باشد نگاهی دقیق‌تر به سلامت دستگاه ادراری‌تان بیندازید. یکی از بیماری‌های کمتر شناخته‌شده اما مهم در این مسیر، سرطان حالب است؛ سرطانی که در لوله‌های باریکی شکل می‌گیرد که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند. در این مقاله با علائم، روش‌های تشخیص، درمان‌های مؤثر و نکات حیاتی درباره سرطان حالب آشنا می‌شوید.
سرطان حالب چیست؟
سرطان حالب نوعی تومور بدخیم است که در دیواره داخلی حالب (ureter) رشد می‌کند. حالب بخشی از دستگاه ادراری است که وظیفه انتقال ادرار از کلیه به مثانه را دارد. این سرطان معمولاً از نوع کارسینوم سلول‌های انتقالی (Transitional Cell Carcinoma) است—همان نوعی که در مثانه نیز دیده می‌شود.
شیوع و عوامل خطر
سرطان حالب نسبت به سایر سرطان‌های دستگاه ادراری نادرتر است، اما در افراد بالای 60 سال و کسانی که سابقه سرطان مثانه یا کلیه دارند، بیشتر دیده می‌شود. عوامل خطر شامل:
- مصرف طولانی‌مدت سیگار
- تماس با مواد شیمیایی صنعتی (مانند آنیلین یا رنگ‌های خاص)
- سابقه بیماری‌های التهابی مزمن کلیه
- سندرم لینچ (نوعی اختلال ژنتیکی مرتبط با سرطان‌های گوارشی و ادراری)
- سابقه پرتودرمانی ناحیه لگن
علائم سرطان حالب
علائم اولیه ممکن است مبهم باشند، اما با پیشرفت بیماری، نشانه‌های زیر ظاهر می‌شوند:
- هماچوری (وجود خون در ادرار)
- درد پهلو یا شکم
- کاهش وزن بی‌دلیل
- تکرر یا سوزش ادرار
- انسداد حالب و تورم کلیه (هیدرونفروز)
- ضعف عمومی و خستگی مزمن
تشخیص زودهنگام این علائم می‌تواند نقش حیاتی در موفقیت درمان داشته باشد.
روش‌های تشخیص سرطان حالب
- آزمایش ادرار : بررسی وجود خون، سلول‌های غیرطبیعی یا مارکرهای توموری در ادرار.
- تصویربرداری : سی‌تی‌اسکن (CT Urography): برای بررسی ساختار حالب و کلیه‌ها. MRI: در موارد خاص برای ارزیابی دقیق‌تر بافت‌ها. سونوگرافی: برای بررسی انسداد یا تورم کلیه
- یورتروسکوپی :در این روش، پزشک با استفاده از دوربین باریکی وارد حالب می‌شود تا تومور را مشاهده و نمونه‌برداری کند.
- بیوپسی :نمونه‌برداری از بافت مشکوک برای بررسی سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ.
درجه‌بندی و مرحله‌بندی سرطان حالب
پس از تشخیص، سرطان بر اساس میزان نفوذ به دیواره حالب، گسترش به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها، و نوع سلول‌ها درجه‌بندی می‌شود. مرحله‌بندی سرطان به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمان را انتخاب کند.
- مرحله 0 تا 1: محدود به سطح داخلی حالب
- مرحله 2 تا 3: نفوذ به دیواره و بافت‌های اطراف
- مرحله 4: گسترش به غدد لنفاوی یا اندام‌های دورتر مانند ریه یا کبد
روش‌های درمان سرطان حالب
1- جراحی: رایج‌ترین روش درمانی، برداشت بخشی یا کل حالب و گاهی کلیه است. انواع جراحی شامل:
- یورترکتومی جزئی: برداشت بخش آسیب‌دیده حالب
- نفرواورترکتومی: برداشت کلیه و حالب در موارد پیشرفته
- جراحی لاپاراسکوپی: با کمترین برش و دوره نقاهت کوتاه‌تر
2- شیمی‌درمانی: در مواردی که سرطان پیشرفته باشد یا پس از جراحی برای کاهش احتمال بازگشت، شیمی‌درمانی تجویز می‌شود. داروهایی مانند سیس‌پلاتین و جم‌سیتابین رایج‌اند.
3- پرتودرمانی : در موارد خاص، پرتودرمانی برای کنترل رشد تومور یا کاهش علائم استفاده می‌شود، به‌ویژه اگر جراحی امکان‌پذیر نباشد.
4- درمان هدفمند و ایمونوتراپی : در مراحل پیشرفته یا مقاوم، درمان‌های نوین مانند داروهای هدفمند یا تحریک سیستم ایمنی بدن ممکن است مؤثر باشند.
مراقبت‌های بعد از درمان
پس از درمان، پیگیری منظم برای بررسی بازگشت بیماری یا عوارض ضروری است. توصیه‌های مهم:
- انجام سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی دوره‌ای
- آزمایش ادرار برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی
- ترک سیگار و اصلاح سبک زندگی
- مصرف داروهای تجویز‌شده طبق دستور پزشک
- توجه به علائم هشداردهنده مانند خون در ادرار یا درد جدید
پیش‌آگهی و کیفیت زندگی
پیش‌آگهی سرطان حالب به مرحله بیماری، نوع سلول‌ها و پاسخ به درمان بستگی دارد. در مراحل اولیه، درمان موفقیت‌آمیز است و بیمار می‌تواند زندگی طبیعی داشته باشد. در مراحل پیشرفته، هدف کنترل بیماری و افزایش کیفیت زندگی است.
سؤالات متداول درباره سرطان حالب
آیا سرطان حالب قابل درمان است؟
بله، به‌ویژه در مراحل اولیه با جراحی و درمان‌های مکمل.
آیا سرطان حالب ارثی است؟
در برخی موارد مانند سندرم لینچ، زمینه ژنتیکی وجود دارد.
آیا سرطان حالب با سرطان مثانه ارتباط دارد؟
بله، چون هر دو از سلول‌های انتقالی منشأ می‌گیرند و ممکن است هم‌زمان یا متوالی رخ دهند.
آیا درد پهلو همیشه نشانه سرطان حالب است؟
خیر، اما اگر با خون در ادرار یا کاهش وزن همراه باشد، باید بررسی شود.
سرطان حالب اگرچه نادر است، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب قابل کنترل و درمان است. آگاهی از علائم، مراجعه به پزشک در زمان مناسب، و پیگیری منظم پس از درمان می‌تواند کیفیت زندگی را حفظ کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. اگر با علائمی مانند خون در ادرار یا درد پهلو مواجه هستید، مشاوره با پزشک متخصص اورولوژی را جدی بگیرید.
