واریکوسل در نوجوانان؛ وقتی رگ‌ها آرام نمی‌مانند
اگر نوجوانی در خانواده دارید که از درد یا سنگینی در بیضه شکایت می‌کند، شاید با واژه‌ای به نام «واریکوسل» روبه‌رو شوید. این مشکل نه‌تنها شایع است، بلکه اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند بر باروری آینده تأثیر بگذارد. در این مقاله، همه چیز را درباره واریکوسل در نوجوانان به زبان ساده و علمی توضیح می‌دهیم تا با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل (Varicocele) به گشاد شدن وریدهای شبکه پامپینی‌فرم در کیسه بیضه گفته می‌شود. این رگ‌ها وظیفه تخلیه خون از بیضه را دارند، اما وقتی دریچه‌های آن‌ها ضعیف شوند یا جریان خون مختل شود، رگ‌ها متورم و پیچ‌خورده می‌شوند—مشابه واریس پا، اما در ناحیه تناسلی.
شیوع واریکوسل در نوجوانان
واریکوسل در حدود 15٪ از مردان دیده می‌شود و در نوجوانان، به‌ویژه در سنین 13 تا 19 سالگی، شیوع قابل‌توجهی دارد. بیشتر موارد در سمت چپ بیضه رخ می‌دهد، زیرا زاویه ورود ورید بیضه چپ به ورید کلیوی باعث افزایش فشار می‌شود.
علائم واریکوسل در نوجوانان
علائم واریکوسل ممکن است خفیف یا واضح باشند. برخی نوجوانان هیچ علامتی ندارند و واریکوسل به‌طور اتفاقی در معاینه پزشکی یا سونوگرافی کشف می‌شود. اما علائم شایع عبارت‌اند از:
- احساس سنگینی یا درد مبهم در بیضه، به‌ویژه پس از فعالیت بدنی یا ایستادن طولانی
- کاهش اندازه بیضه مبتلا (آتروفی بیضه)
- مشاهده رگ‌های پیچ‌خورده در کیسه بیضه
- اختلال در رشد طبیعی بیضه‌ها در نوجوانی
علت واریکوسل چیست؟
علت اصلی واریکوسل ضعف دریچه‌های وریدی و برگشت خون در شبکه وریدی بیضه است. عوامل مستعدکننده شامل:
- ساختار آناتومیک خاص ورید بیضه چپ
- افزایش فشار شکمی در ورزش‌های سنگین
- ایستادن طولانی‌مدت
- سابقه خانوادگی وریدهای واریسی
چگونه واریکوسل تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص واریکوسل معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک اورولوژیست آغاز می‌شود. در حالت ایستاده، پزشک ممکن است رگ‌های متورم را لمس کند یا از بیمار بخواهد مانور والسالوا انجام دهد (فشار دادن شکم با نفس حبس‌شده). برای تأیید، از سونوگرافی داپلر استفاده می‌شود که جریان خون و قطر وریدها را بررسی می‌کند.
آیا واریکوسل در نوجوانان نیاز به درمان دارد؟
همه موارد واریکوسل نیاز به درمان ندارند. تصمیم‌گیری بر اساس شدت علائم، تأثیر بر رشد بیضه، و نگرانی‌های مربوط به باروری آینده انجام می‌شود. درمان زمانی توصیه می‌شود که:
- درد مزمن یا آزاردهنده وجود داشته باشد.
- اندازه بیضه کاهش یافته باشد.
- واریکوسل درجه 2 یا 3 باشد.
- نگرانی درباره باروری آینده وجود داشته باشد.
روش‌های درمان واریکوسل در نوجوانان
- درمان محافظتی :در موارد خفیف، پزشک ممکن است فقط پیگیری دوره‌ای و توصیه‌هایی مانند کاهش فعالیت سنگین، استفاده از لباس زیر حمایتی و کنترل درد با داروهای ضدالتهاب تجویز کند.
- جراحی واریکوسلکتومی : در موارد متوسط تا شدید، جراحی توصیه می‌شود. روش‌های رایج عبارت‌اند از: جراحی باز (Open Surgery): با برش کوچک در کشاله ران و بستن وریدهای معیوب. جراحی لاپاراسکوپی: با استفاده از دوربین و ابزارهای کوچک از طریق شکم . میکروسرجری: دقیق‌ترین روش با کمترین عوارض و بیشترین موفقیت در حفظ شریان‌ها و لنف‌ها.
- آمبولیزاسیون وریدی : در برخی موارد، از طریق کاتتر داخل وریدی ماده‌ای تزریق می‌شود تا جریان خون در ورید معیوب متوقف شود. این روش کمتر تهاجمی است اما در نوجوانان کمتر رایج است.
مراقبت‌های بعد از درمان
پس از جراحی یا آمبولیزاسیون، نوجوان باید:
- تا چند روز از فعالیت‌های سنگین خودداری کند.
- از داروهای ضد درد طبق دستور پزشک استفاده کند.
- در صورت مشاهده تورم شدید، تب یا درد غیرعادی، فوراً به پزشک مراجعه کند.
- در پیگیری‌های بعدی، رشد بیضه و علائم بررسی شود.
تأثیر واریکوسل بر باروری نوجوانان
یکی از نگرانی‌های والدین و نوجوانان، تأثیر واریکوسل بر باروری آینده است. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم، اختلال در حرکت اسپرم و کاهش کیفیت آن شود. درمان به‌موقع، به‌ویژه در نوجوانانی که کاهش اندازه بیضه دارند، می‌تواند از آسیب دائمی جلوگیری کند.
سؤالات متداول درباره واریکوسل در نوجوانان
آیا واریکوسل خطرناک است؟
خیر، اما اگر درمان نشود، ممکن است بر رشد بیضه و باروری آینده تأثیر بگذارد.
آیا واریکوسل باعث ناباروری می‌شود؟
در برخی موارد شدید، بله. اما با درمان مناسب، این خطر قابل پیشگیری است.
آیا واریکوسل فقط در نوجوانان دیده می‌شود؟
خیر، اما شروع آن معمولاً در نوجوانی است و در بزرگسالی تشدید می‌شود.
آیا جراحی واریکوسل دردناک است؟
جراحی معمولاً با بی‌حسی انجام می‌شود و درد پس از عمل با دارو قابل کنترل است
واریکوسل در نوجوانان مشکلی شایع اما قابل درمان است. با تشخیص به‌موقع، پیگیری منظم و انتخاب روش درمان مناسب، می‌توان از عوارض بلندمدت مانند ناباروری جلوگیری کرد. اگر نوجوان شما علائمی دارد یا در معاینه پزشکی واریکوسل تشخیص داده شده، مشاوره با پزشک متخصص اورولوژی بهترین قدم بعدی است.
